Thực tế, một nền kinh tế được cấu thành bởi một hệ thống tổng thể các
ngành, các lĩnh vực, các chủ thể sản xuất, kinh doanh, các quá trình sản xuất,
trao đổi, phân phối, tiêu dùng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ và luôn gắn với một
quốc gia hoặc một vùng, một khu vực cụ thể.
Nền kinh tế có thể được coi như một cơ thể sống và tất cả các hoạt động
nghề nghiệp, các quyết định của các chủ thể kinh tế hay các hoạt động kinh tế
đang diễn ra đều trực tiếp tác động đến sự phát triển, sự thay đổi của nền kinh
té. Các hoạt động tiêu dùng, tiết kiệm và đầu tư cũng đều là những yểu tố tác
động đến sự phát triển của nền kinh tế.
Theo cách tiếp cận truyền thống về hĩnh thái kinh tế – xã hội của C. Mác,
lịch sử kinh tế tập trung nghiên cứu những chuyển biến của quan hệ sản xuất và
lực lượng sản xuất trong những thời kỳ lịch sử nhất định. Xuất phát từ quan
điểm của chủ nghĩa Mác “Lịch sử phát triển của xã hội loài người là lịch sử kế
tiếp nhau của các phương thức sản xuất”, mỗi phương thức sản xuất bao gồm hai
mặt có quan hệ biện chứng với nhau là quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất,
trong đó quan hệ sản xuất là hình thức và lực lượng sản xuất là nội dung của
quá trình sản xuất xã hội.
Lịch sử kinh tế nghiên cứu sự phát triển của quan hệ sản xuất vì quan hệ
sản xuất là cơ sở kinh tế của một hình thái kinh tế – xã hội, nó biểu hiện tính
chất xã hội của nền kinh tế. Nó cũng là tiêu thức để phân biệt sự khác nhau
giữa các hình thái kinh tế – xã hội. Khi quan hệ sản xuất thay đổi thì xã hội
cũng biến đổi từ hình thái kinh tế – xã hội này sang hình thái kinh tế – xã hội
khác. Nghiên cứu sự phát triển của quan hệ sản xuất để thấy được vai trò của
những chuyển biến về quan hệ sản xuất tác động đến sự phát triền của lực lượng
sản xuất, là mở đường hay kìm hãm sự phát triển của lực lượng sản xuất. Với một
chế độ xã hội, khi đặt trong điều kiện cụ thể có thể tồn tại nhiều loại hình
quan hệ sản xuất cùng tác động đến sự phát triển của lực lượng sản xuất, do vậy
vấn đề đặt ra cần là xác định được loại hình quan hệ sản xuất nào đóng vai trò
tích cực với xu hướng phát triển của nền kinh tế.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: lực lượng sản xuất là gì, cách
mạng công nghiệp ở châu âu
